تأثیر تراکم، رطوبت و کود دامی بر ذخایر کربن و ویژگی-های ساختمانی خاک های مختلف تحت کشت ذرت

در سال های اخیر افزایش دمای سطح زمین و عوارض ناشی از آن توجه پژوهشگران را به علل و عوامل موثر در این افزایش دما جلب کرده است. گازهای گلخانه ای به ویژه دی اکسید کربن موجود در اتمسفر به عنوان مهم ترین عامل در افزایش دمای سطح زمین شناخته شده است. ذخیره کربن در خاک های کشاورزی عامل مهمی در چرخه جهانی کربن محسوب می?شود و در تبادل با اتمسفر، میزان دی اکسید کربن آن را تحت تأثیر قرار می دهد. نگهداری کربن در خاک می تواند سهم زمین های کشاورزی را در انتشار گاز دی?اکسیدکربن به اتمسفر کاهش دهد. به همین منظور این پژوهش با هدف بررسی اثر تراکم، رطوبت و کود دامی بر مقدار ذخایر کربن و ویژگی های ساختمانی در چهار بافت مختلف خاک در گلخانه پژوهشی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام گرفت. این پژوهش به صورت آزمایش های فاکتوریل در قالب طرح بلوک تصادفی با 8 تیمار و 3 تکرار در 4 بافت خاک و در مجموع 96 گلدان انجام گرفت. تیمارها شامل: تراکم نسبی در دو سطح 83/0 و 91/0 ، رطوبت در دو سطح 70 و 90 درصد fc، و کود دامی در دو سطح صفر و 25تن در هکتار در چهار بافت خاک، لوم شنی، لومی، لوم رسی و رس سیلتی انجام شد. در این پژوهش از بذر ذرت رقم 704 استفاده شد. پس از رسیدن بوته های ذرت به مرحله 12برگی، گیاه از خاک خارج شد و در نمونه خاک گلدان ها کربن آلی، ماده آلی ذره ای (pom)، کربوهیدرات قابل هیدرولیز با اسید رقیق (ahc) و میانگین وزنی قطر خاکدانه ها (mwd) اندازه گیری شد. تجزیه آماری داده ها توسط نرم افزار sas و مقایسه میانگین با استفاده از کم ترین اختلاف معنی دار (lsd) در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. نتایج نشان داد که در تمامی بافت های مورد بررسی افزودن کود دامی باعث افزایش ماده آلی ذره ای خاک شده است، در حالی که در بافت لوم رسی کود دامی تأثیری بر ماده آلی خاک نداشته است. همچنین کود دامی میزان کربوهیدرات عصاره گیری شده با اسید رقیق را در کلیه بافت ها به جز بافت لومی به طور معنی داری افزایش داده است. کود دامی همچنین در خاک های لوم شنی، لوم رسی و لومی باعث افزایش میانگین وزنی قطر خاکدانه و افزایش پایداری خاکدانه ها شده است. به کار بردن تیمار 90 درصد fc تنها در خاک های با بافت لوم شنی و لومی باعث افزایش معنی دار مقدار ماده آلی ذره ای خاک شده است. درحالی که همین تیمار در بافت های رس سیلتی، لومی و لوم شنی باعث کاهش معنی دار مقدار کربوهیدرات عصاره گیری شده با اسید رقیق شده است. افزایش رطوبت خاک، علاوه بر ذخایر آلی، پایداری خاکدانه ها در بافت های لوم شنی و لومی را نیز افزایش داده اما در بافت های ریز تر باعث کاهش پایداری خاکدانه ها شده است. افزایش تراکم مقدار کربوهیدرات عصاره گیری شده با اسید رقیق را در بافت درشت تر افزایش داده ولی باعث کاهش آن در بافت های ریز شده است. در حالی که در خاک های با بافت درشت افزایش تراکم باعث افزایش پایداری خاکدانه ها شده است.